Deze blog is geschreven door Barbara Sierman
Voor een papieren eerste druk van een werk worden vaak hoge bedragen neergeteld. Maar hoe zit dat met digitaal? Kun je dan ook van een “eerste druk” spreken? Digitaal materiaal is immers snel te verspreiden en makkelijk aan te passen. Wie bepaalt die “eerste druk”?
Om hier greep op te krijgen hanteren we in de wereld van digitale duurzaamheid de termen “authenticiteit” en “integriteit”. Integriteit geeft aan dat de reeks bits waaruit het werk bestaat, niet is gewijzigd. Integriteit controleer je door periodiek in je “digitale magazijn” te checken of de reeks bits nog ongewijzigd is. Authenticiteit betekent dat het digitale werk is, wat het zegt te zijn. Voor authenticiteit zijn een reeks maatregelen nodig, onder meer het verifiëren van de leverancier, de provenance van het object (wie heeft het vóór jou bewaard en wat is er mee gedaan) en het analyseren van meegeleverde (originele) metadata. Kortom, de processen rondom het ontvangen en bewaren van het digitale materiaal.
De KB heeft indertijd besloten bij de migratie van de inhoud van het e-Depot naar het nieuwe Digitaal Magazijn de titels van uitgeverij Elsevier niet te migreren, maar gebruik te maken van het aanbod van Elsevier om de collectie opnieuw aangeleverd te krijgen en die nieuwe set in te lezen. Hebben wij nu daardoor onze “eerste drukken” van Elsevier verwijderd? In zekere zin wel. Wij konden namelijk van Elsevier geen garantie krijgen dat de nieuwe levering exact gelijk was aan wat we reeds ontvangen hadden. Sterker nog: Elsevier gaf aan dat zij bezig waren met een verbeterslag: betere scans. Dus de nieuwe collectie is anders.
Maar de collectie is ook op een ander punt gewijzigd. Dit wordt duidelijk uit de “Stapel affaire”, waarbij hoogleraar Diederik Stapel fraudeerde met zijn onderzoeksgegevens. Deze hoogleraar publiceerde onder meer in tijdschriften die door Elsevier werden uitgegeven. In 2013 (dus op basis van het oude e-Depot) vond ik 25 titels van Stapel in de KB e-depot collectie. Nu staat Stapel op nummer 4 van de internationale ranglijst van auteurs van wie artikelen “retracted” zijn. De uitgever plaatst dan met grote rode letters de aanduiding “retracted” op alle pagina’s van de betreffende artikelen.
Inmiddels hebben wij de nieuwe levering van Elsevier binnen gekregen en verwerkt. En ja, dus met de aanduiding “retracted” op veel Stapel artikelen. Onze “eerste druk” is er niet meer, we hebben alleen nog de tweede. Je kunt de inhoud nog wel lezen. Tussen de rode letters door.
Leave a Reply